Şeyh Edebali kimdir?

Şeyh Edebali 1206 yılında Kırşehir'in Mucur ilçesi İnaç köyünde doğdu. Osmanlı Devleti'nin kurucusu olan Osman Bey'in kayınbabasıdır. İlk tahsilini Karaman´da yaptı. Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi´nin öğrencisi oldu. Daha sonra Şam'a giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden din alanında eğitim aldı. Şam'dan ülkesine dönünce tasavvufa yönelen Edebali, Eskişehir yakınlarında bulunan İtburnu köyünde bir zaviye kurarak halkı irşada başladı.

Tefsir, hadis ve İslam hukuku alanlarında uzmanlaştı. Mevlana Celaleddin-i Rumi ve Hacı Bektaşi Veli gibi dönemin ünlü alimlerinin sohbetlerinde bulundu. Bilecik'te bir dergah yaptıran Şeyh Edebali, Osman Bey'i birçok kez burada misafir etmiştir. Edebali Anadolu Ahileri'nin reislerindendir.

Söğüt ve Domaniç yöresi Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak-kışlak olarak verilen Osman Bey sık sık Edebali'nin misafiri olurdu.

Osman Bey misafir olarak kaldığı bir gecede gördüğü rüya şöyledir: 

''Şeyh Edebali'nin koynundan çıkan bir ay geldi kendi koynuna girdi. Göğsünden bir ağaç bitti. Öylesine büyük bir ağaç oldu ki dalları gökleri, kökleri tüm dünyayı sardı. Gölgesi bütün yeryüzünü tutu. İnsanlar o ağacın gölgesinde toplandılar. Ulu dağlara ve dağların eteğinden çıkan coşkun sulara hep o ağaç gölge etti.''

Osman Bey rüyasını Şeyh Edebali'ye anlatır. Edebali rüyayı şöyle yorumlar:

''Sen Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın. Kızım Malhun Hatun ile evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin soyunuzdan nice padişahlar gelecek ve nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar. Allah nice insanın İslam'a kavuşmasına senin soyunu vesile edecektir.''

''Oğul Osman, Hak Teala sana ve soyuna hükümranlık verdi mübarek olsun, kızım Malhun Hatun senin helalin olsun'' der. Edebali'nin bu yorumu üzerine Osman Bey Malhun Hatun (Rabia Bala Hatun) ile evlenir.

Şeyh Edebali 1326 yılında Bilecik'de 120 yaşında vefat etti. Türbesi Osman Gazi tarafından yaptırılmıştır.

OSMAN BEY'E NASİHATİ

Şeyh Edebali damadı Osman Gazi'nin bey olması üzerine verdiği nasihati çok ünlüdür.

''Ey oğul! 

Bundan sonra öfke bize, uysallık sana

Güceniklik bize, gönül almak sana

Suçlama bize, katlanmak sana

Acizlik bize, yanılgı bize, hoş görmek sana

Geçimsizlikler, çatışmalar, anlaşmazlıklar bize, adalet sana

Kötü göz, şom ağız haksız yorum bize, bağışlamak sana

Ey Oğul!

Bundan sonra bölmek bize, bütünlemnek sana

Üşengeçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sana

Ey Oğul!

Sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek açmaz

İnsanı yaşat ki, Devlet yaşasın

Ey Oğul! Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı

Allah (C.C) yardımcın olsun

Sözleri

- Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez.

- Kişinin gücü günün birinde tükenir ama bilgi yaşar. Bilginin ışığı kapalı gözlerden bile içeri sızar aydınlığa kavuşturur.

- Ukalayla dost olma: çok konuşur, boş konuşur, kem konuşur; üzülürsün. 

- Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin. 

- Üç kişiye acı; cahiller arasındaki alime, zenginken fakir düşene, hatırlı iken itibarını kaybedene. 

- Bilesin ki, atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.

- Sana yükünü taşıyacak güç , ayağını sürçtürmeyecek akıl ve kalp versin.

- Aç gözlü ile dost olma: ikram bilmez, kural bilmez, doymak bilmez; üzülürsün