Tophane’de zaman tıkır tıkır işliyor

Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 29’uncu yıldönümü olan 31 Ağustos 1905’te törenle açılan Bursa Tophane’deki saat kulesinde bulunan ancak son 30 yıldır çalışmadığı için atıl halde duran asırlık saat, aslına uygun olarak restore edildi. Asırlık saatin 500'e yakın parçasını tek tek söküp onaran, eksik parçaları aslına uygun olarak yeniden üreten Saat Restoratörü Fatih Serhat Yurtdakal'ın ellerinde yeniden hayat bulan yaklaşık 400 kiloluk asırlık saat, tarihi saat kulesi önüne özel olarak yapılan cam bir kabinde çalışır vaziyette sergilenmeye başladı.

BURSA (İGFA) - Tarihi ve kültürel miras yatırımları ile Bursa'nın UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almasını sağlayan yine Bursa'nın 2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti olmasına öncülük eden Bursa Büyükşehir Belediyesi, tarihi bir hazineyi daha gün yüzüne çıkardı. Osmanlı Devleti'nin kurucuları Osman Gazi ve Orhan Gazi türbelerinin de bulunduğu tarihi Tophane Meydanı'nda bulunan saat kulesinin yaklaşık 30 yıldır çalışmayan, atıl haldeki orijinal saati, Büyükşehir Belediyesi tarafından restore ettirildi.

Bursa'da 100 yılı aşkın zamandır kentin en hakim noktasında tarihe tanıklık eden saatin, restorasyonuna giden süreç; Tüm Saatçi İşadamları Derneği (TÜSAD) Başkanı ve Pırlant Saatçilik Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Akpınar'ın 2016 yılında kulenin bir köşesinde atıl halde duran saat mekanizmasını görmesi ile başladı. Akpınar, tarihi saatin yeniden çalışabilir hale getirilebilmesi için Belçika'da yaşayan, saatçiliğin ana vatanı olan Fransa, Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde saat borsalarına katılıp, birçok müze ve özel koleksiyonda araştırmalar yapan saat restoratörü Fatih Serhat Yurtdakal ile temasa geçti. Belçika'dan gelip, adeta hurda görünümündeki mekanizmayı kule içinde inceleyen Yurtdakal, Belçika'ya döndükten 2 yıl sonra radikal bir kararla Bursa'ya yerleşti ve Nadir Saat atölyesini kurdu. Bu sırada TÜSAD Başkanı Hayrettin Akpınar da tarihi saatin restore edilmesi için Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş ile temasa geçti. Tarihi mekanizmanın restore edilip, çalışır vaziyette meydandaki özel bir kabinde sergilenmesi fikrini destekleyen Başkan Aktaş, çalışmaların hemen başlatılmasını istedi.

Uzmanlık alanı tarihi mekanik saatler, barometreler ve her türlü tarihi zaman ölçüm enstrümanları olan Fatih Serhat Yurtdakal saatin, 19'uncu yüzyılın başında faaliyete başlayıp, 20'nci yüzyılın ortasına kadar üretim yapan Fransız şirketi “Bailly-Comte” tarafından imal edildiğini belirledi. Tamir edilemediği için 1990'lı yıllarda sökülen mekanizma yerine elektrikli bir makine takılırken, yıllarca kulenin içinde kaderine terk edilen tarihi mekanizmayı atölyesine getiren Yurtdakal, iki yıl önce onarım ve restorasyona başladı. Yurtdakal, 500'ü aşkın parçadan oluşan saatin tüm parçalarını söküp, adeta iğne oyası gibi büyük bir titizlikle çalıştı. Eksik olan sarkaç, kelebek debriyajlar, bazı manivela kolları ve bazı dişliler, orijinaline uygun olarak yeniden üretildi, arızalı ve aşınmış parçaların bakımı yapıldı. En küçük ayrıntısına kadar sökülüp, restore edilen saatin kadranı sıfırdan imal edildi. Saatin, pirinç olan rakamları yine Osmanlı döneminde sadece saat kadranlarında kullanılan Türk rakamları olarak kadranda yerini aldı.

Tarihi kule içinde zamana yenik düşen ancak Saat Restoratörü Fatih Serhat Yurtdakal'ın ellerinde yeniden hayat bulan asırlık saat, kulenin önüne yapılan özel bir cam kabin içinde sergilenmeye başladı. Saat başı, saatler kadar gong çalan çanı ile Bursalıları asırlar öncesine götüren saat, manuel olarak 24 saatte bir kuruluyor ve akreple yelkovanın yarışı 100 yıl öncesinde olduğu gibi yeniden devam ediyor.

Türkiye'nin farklı illerinde kule saatlere yeniden hayat veren son olarak Bursa'nın Yenişehir ilçesindeki tarihi saati orijinal haliyle çalışır duruma getiren Fatih Serhat Yurtdakal, Tophane'deki saatin restorasyonu sürecinin TÜSAD Başkanı Hayrettin Akpınar'ın gayretleriyle başlatıldığını ve Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş'ın da süreci yakından takip ettiğini söyledi. Tophane'deki saatin dönemindeki saatlere göre daha komplike olduğunu belirten Yurtdakal, "Saat, çeyrekleri, yarım saatleri ve saat başlarını çalma özelliğine sahip. Her biri 60 kilo olan 2 ağırlığı var. “Remontage égalite” denilen yani 10 saniyede bir kurulum yapan bir sisteme sahip. Restorasyon öncesi saat çok yorgun ve kötü durumdaydı, tamamıyla korozyona uğramıştı. Eksik olan parçaları imal ettik. 500'ü aşkın parçayı tek tek söküp, onarımını ve bakımını yaptık. İlk günkü orijinal haline kavuşan saatin sergilenmesi de bence çok önemli. O bir saat olarak kule içindeki kabinde misyonunu tamamladı ve şimdi tarihi meydanda sergilenerek, kentin tanıtımına katkı sağlıyor. Yorucu bir çalışma oldu ancak emeklerimize değdi" dedi.

Tophane Saat Kulesi'nin restorasyonundan bölgedeki meydan düzenleme çalışmalarına kadar her aşamayı yakından takip eden Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş da TÜSAD Başkanı Hayrettin Akpınar ve Saat Restoratörü Fatih Serhat Yurtdakal ile iki yıl önce başlattıkları süreci başarıyla tamamladıklarını söyledi. Zaman zaman atölyedeki restorasyon süreçlerini görme imkanı da bulduğunu belirten Başkan Aktaş, "Tarihi zenginliği ile zamanı tersine çeviren şehir olan Bursa'mızda hiç bilinmeyen bir değeri daha gün yüzüne çıkardık. Bu saat Yunan işgali başta olmak üzere pek çok tarihi olaya tanıklık etmiş ancak bozulunca yapılamadığı için sökülüp, kule içinde kaderine terk edilmiş. TÜSAD Başkanımız konuyu anlattığında gerçekten çok heyecanlandım. Bu değerin kentimize kazandırılması için gerekenin yapılmasını istedim. Saat Restoratörü Fatih Serhat Yurtdakal'ın büyük gayretleriyle de tarihi saat yeniden çalışır duruma geldi. Kulenin önünde sergiliyoruz. Vatandaşlarımız hem zamanı öğreniyor hem de 100 yıl öncesinin teknolojisiyle yapılan mekanizmanın nasıl çalıştığını gözlemleyebiliyor. Başta restoratörümüz olmak üzere emeği geçenlere teşekkür ediyorum" diye konuştu.